Obrzędy i tradycje pogrzebowe są jednym z obszarów komunikacji międzyludzkiej i z tego względu wymagają przestrzegania pewnych reguł. Niepisane zasady tworzą kodeks, który trzeba znać, aby nie popełnić w tych smutnych okolicznościach wstydliwej gafy. Reguły dotyczą wielu aspektów pogrzebu: począwszy od tak doniosłych jak składanie kondolencji, poprzez odpowiedni do okazji strój, aż po gatunek kładzionych na grobie kwiatów.

Kondolencje
Nie wypada składać ich przy pomocy wiadomości typu sms czy e-mail. Jeśli nie jest możliwa fizyczna obecność na pogrzebie, trzeba wysłać pisany odręcznie list z wyrazami współczucia. Najodpowiedniejsze jest jednak składanie kondolencji twarzą w twarz, przed pogrzebem lub tuż po nim. Na kondolencje pisemne wypada odpowiedzieć: indywidualnie lub - jeśli ich ilość była bardzo duża – w lokalnej prasie.

Strój
Czerń jest zarezerwowana dla rodziny zmarłego i podkreśla głęboki żal po utracie. Jednak niezależnie od stopnia pokrewieństwa czy zażyłości ze zmarłym, strój powinien być skromny, schludny, w stonowanych kolorach. Kobiety zakładają z tej okazji spodnie lub dłuższe spódnice: co najmniej do kolan. Podstawą są zasłonięte ramiona i niezbyt głęboki dekolt, a także minimalne użycie dodatków i biżuterii. Klasycznym żałobnym strojem męskim jest garnitur w ciemnym kolorze.

Wiązanki i wieńce pogrzebowe
Bukiet lub wieniec powinien być przede wszystkim utrzymany w spokojnych, pastelowych barwach: jedno- lub dwukolorowy. Zdarza się jednak, że najbliżsi składają przy trumnie i na grobie kwiaty, które zmarły lubił najbardziej za życia. Im dalsza rodzina, tym dyskretniejsza powinna być wiązanka. Duży wieniec odpowiedni jest wyjątkowo w przypadku zakupu zbiorowego, na przykład przez współpracowników zmarłego. Kwiaty składamy przy trumnie (przed ceremonią żałobną) lub na grobie. Jeśli nie wiemy, jaki rodzaj wiązanki będzie odpowiedni, warto poprosić o radę osoby pracujące w kwiaciarni.

Stypa
Organizatorzy pogrzebu ograniczają się zazwyczaj do poinformowania o stypie na zakończenie pogrzebu Przyjezdnych warto jednak powiadomić nieco wcześniej. Należy zadbać, aby zaproszona została cała bliska rodzina.

Niemożność uczestniczenia w pogrzebie
Śmierć jest często zdarzeniem nagłym, co może niektórym osobom poważnie utrudnić udział w uroczystościach pogrzebowych. W tej sytuacji należy powiadomić o swojej nieobecności najbliższą rodzinę zmarłego i wysłać skromny wieniec lub – gdy będzie taka możliwość – złożyć go na grobie osobiście.

Podział miejsc i udział w uroczystościach
Miejsce przy trumnie lub grobie, a także w pierwszych rzędach korowodu pogrzebowego, zarezerwowane jest dla najbliższej rodziny. Jeśli jesteśmy na pogrzebie bardzo dalekiego znajomego, nie musimy uczestniczyć w całości pochówku. Powinniśmy jednak być obecni na Mszy świętej i przejść za trumną przynajmniej mały odcinek drogi na miejsce jej złożenia do grobu.

Pogrzeb a religia
Jeśli pomimo ateizmu lub odmiennego wyznania decydujemy się na udział w pogrzebie w danym obrządku religijnym, powinniśmy w miarę możliwości dostosować się do towarzyszących mu reguł. Wynika to z szacunku zarówno dla zmarłego, jak i dla pogrążonych w żałobie bliskich.

Długość żałoby
Tradycyjnie zakłada się, że żałoba po śmierci współmałżonka powinna trwać około roku; rodziców, rodzeństwa, dziadków – pół roku. Podkreślanie żalu po utracie odpowiednim strojem to znany zwyczaj, ale może być traktowane symboliczne. Nie jest konieczne ubieranie się wyłącznie na czarno przez cały okres żałoby. Wypada jednak nosić skromniejsze niż zazwyczaj, bardziej stonowane stroje.

Powyższe zasady dają się odnieść do większości sytuacji związanych z pogrzebem. W tak smutnych okolicznościach najważniejsze jest jednak osobiste wyczucie, kultura i takt, które pozwalają uniknąć nieprzyjemnych sytuacji i momentów zaskoczenia.